Donuk Omuz ve Tedavisi

Omuz eklemi, vücudun en hareketli eklemlerinden biridir ve günlük aktivitelerde sıkça kullanılır. Ancak bu esneklik, omuz ekleminde çeşitli sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına da neden olabilir. Donuk omuz, tıbbi adıyla Adhesif Kapsülit, omuz ekleminde hareket kısıtlılığına yol açan ve genellikle ağrılı bir durumdur. Bu rahatsızlık, omuzun çevresindeki bağ dokularının sertleşmesiyle karakterizedir. Donuk omuz, tedavi edilmediğinde önemli işlev kayıplarına yol açabilir, ancak erken teşhis ve doğru tedavi ile genellikle iyileşme sağlanabilir.

1. Donuk Omuz Nedir?

Donuk omuz, omuz eklemini çevreleyen bağ dokusunun kalınlaşması, sertleşmesi ve inflamasyonu sonucu ortaya çıkar. Bu durum, omuz hareketlerinin giderek sınırlanmasına ve şiddetli ağrılara neden olur. Donuk omuz hastalığının tıbbi adı Adhesif Kapsülit’tir. Omuzun iç kısmında bulunan eklem kapsülü, normalde esnek ve hareketli olmalıdır. Ancak bu kapsül, inflamasyon sürecine girdiğinde, omuzda ağrı, seklem hareket açıklığında azalma ve hareket kaybına neden olur.

Genellikle üç aşamadan geçer:

• 1. Evre (Ağrı ve Hissedilen Sıkışıklık): Bu aşamada hastalar, omuzlarında ağrı ve hareket kısıtlılığı hissetmeye başlar. Özellikle gece ağrıları artabilir ve omuz çevresinde kas spazmları meydana gelebilir.
• 2. Evre (Hareket Kısıtlılığı): Bu aşama, omuzdaki hareket açıklığının azaltığı ve ağrının arttığı, hareketin giderek daha fazla kısıtlandığı dönemdir. Omuzda ciddi bir hareket kaybı meydana gelir ve hasta kolunu başının üstüne veya arkasına uzatmakta zorluk çeker.
• 3. Evre: Son aşamada ağrı azalır ve omuzun hareket kabiliyeti yavaşça geri gelir. Bu aşama, birkaç ay sürebilir ve bazen birkaç yıl alabilir.

2. Donuk Omuzun Nedenleri

Donuk omuzun nedenleri tam olarak belirli bir faktöre dayandırılamasa da, bazı risk faktörleri ve tetikleyici durumlar bu hastalığın gelişimini hızlandırabilir. En yaygın nedenler:

• İdiopatik (Bilinmeyen) Sebepler: Çoğu donuk omuz vakasında, hastalığın nedeninin belirlenmesi zor olabilir. İdiopatik, yani bilinmeyen nedenler, donuk omuzun en yaygın sebeplerindendir.
• Diyabet (Şeker Hastalığı): Diyabet hastalarında donuk omuz gelişme riski daha yüksektir. Diyabetin etkisiyle, kan şekeri seviyelerindeki dalgalanmalar bağ dokularını etkileyebilir ve iltihaplanmalara yol açabilir. Diyabetli kişilerde bu rahatsızlık, genellikle her iki omuzda da görülür.
• Omuz Yaralanmaları ve Travmalar: Omuz bölgesindeki herhangi bir yaralanma (örneğin, kırık, burkulma veya zorlanma) donuk omuz riskini arttırabilir. Ayrıca, omuzun uzun süre hareketsiz kalması, tedavi sürecinde bu hastalığa neden olmaktadır.
• İleri Yaş ve Cinsiyet: Donuk omuz genellikle 40-60 yaş arasındaki bireylerde görülür. Özellikle kadınlarda bu rahatsızlık daha yaygındır. Yaşlandıkça bağ dokularının esnekliği azalır, bu da donuk omuz riskini artırır.
• Hareketsizlik: Omuzun uzun süre hareketsiz kalması, örneğin ameliyat sonrası iyileşme dönemi veya eklem yaralanmalarında kullanılan alçılar, donuk omuz gelişimine yol açabilir.

3. Donuk Omuz Belirtileri

Donuk omuz, genellikle üç ana semptomla kendini gösterir:

• Ağrı: Donuk omuzun ilk belirtisi genellikle ağrıdır. Bu ağrı, omzun dış kısmında başlayabilir ve zamanla iç kısmına doğru ilerleyebilir. Özellikle geceleri ağrı şiddetlenebilir. Hastalar, omuzlarını rahatça hareket ettirememe ve sürekli bir sızlama hissi yaşayabilir.
• Hareket Kısıtlılığı: Omuzdaki hareket kısıtlılığı, hastalığın belirgin bir semptomudur. Donuk omuz, hastanın kollunu yukarıya veya yana doğru hareket ettirmesini, saçını taramasını, kıyafetlerini giymesini, günlük işlerini yerine getirmesini zorlaştırır.
• Kas Zayıflığı: Uzun süre devam eden hareket kısıtlılığı, omuz kaslarının zayıflamasına neden olabilir. Bu da günlük aktivitelerin gerçekleştirilmesini zorlaştırır.
• Sertlik: Donuk omuz, omuz ekleminde belirgin bir hareket açıklığının kaybına neden olur. Bu hareket açıklığının azalması, omuz ekleminin normal fleksibilitesini kaybetmesine yol açar.

4. Tanı Yöntemleri

Donuk omuz tanısı, genellikle fiziksel muayene ile konur. Ancak, hekimin kesin tanıyı koyabilmek için aşağıdaki yöntemlere başvurulabilir:

• Fizik Muayene: Doktor, hastanın omuz postürünü, hareket açıklığını, kas kuvvetini değerlendirir ve ağrılı bölgeleri belirler. Donuk omuz teşhisinin konulması için gereken ortopedik testler uygulanır.
• X-Ray (Röntgen): Röntgen, omuz eklemindeki kemik yapıları görüntülemek için kullanılır. Röntgen, omuzda herhangi bir kırık veya kemik hastalığı olup olmadığını gösterir, ancak bağ dokularındaki değişiklikleri görmede sınırlıdır.
• Manyetik Rezonans (MR) Görüntüleme: MR, omuzdaki bağ dokularını ve yumuşak dokuları detaylı şekilde görüntülemek için kullanılır. Bu, omuz ekleminde meydana gelen iltihaplanma, kalınlaşma veya bağ dokusu hasarını gösterebilir.
• Ultrason: Omuzdaki bağ dokularını incelemek ve inflamasyon olup olmadığını görmek için kullanılabilir. Ayrıca, bu yöntem, eklemdeki sıvı birikimini de tespit edebilmesini sağlar.

5. Donuk Omuz Tedavi Seçenekleri

Donuk omuz tedavisinde temel amaç, ağrıyı azaltmak, omuzdaki hareketi geri kazandırmak ve hastanın yaşam kalitesini iyileştirmektir.

1. Evre Dönemde Tedavi: Ağrının ve İltihabın Kontrol Altına Alınması

Tedavi sürecinin ilk aşaması, donuk omuzun başlangıcındaki ağrı ve inflamasyonun kontrol edilmesidir. Omuzda şiddetli ağrı, hassasiyet ve kısıtlı hareket meydana gelir. Bu aşamadaki tedavi, hastayı rahatlatmaya yönelik olmalıdır:

• Ağrı Kesiciler ve İlaç Tedavisi:
• Nonsteroid Anti-İnflamatuar İlaçlar (NSAID'ler): Bu ilaçlar, ağrıyı hafifletmeye ve inflamasyonu azaltmaya yardımcı olur. İbuprofen, naproksen gibi NSAID’ler yaygın olarak kullanılır.
• Ağrı kesiciler: Ağrıyı hızlı bir şekilde kontrol etmek için kullanılır.
• Kas Gevşeticiler: Omuzdaki kas spazmlarını azaltmak için kas gevşetici ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, kaslardaki gerginliği ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olur.
• Soğuk Kompres ve Buz Uygulaması: Buz uygulaması, iltihabı azaltmak ve ağrıyı hafifletmek için etkili bir yöntemdir. Gün içinde 15-20 dakika aralıklarla buz kompresi yapmak, omuzdaki ödemi ve ağrıyı önemli ölçüde azaltabilir. Bu, özellikle geceleri artan ağrıyı kontrol altında tutmak için faydalıdır.
• Kortikosteroid Enjeksiyonları: Eğer ağrı çok şiddetliyse ve ilaç tedavisine yanıt alınamıyorsa, doktorlar bazen kortikosteroid enjeksiyonları önerebilir. Kortikosteroidler, hızlı bir şekilde inflamasyonu baskılar ve ağrıyı rahatlatır. Ancak, bu enjeksiyonlar yalnızca kısa süreli rahatlama sağlar ve uzun süreli kullanımı önerilmez.

2. Evre Dönemde Tedavi: Hareket Kabiliyetinin Geri Kazanılması

Donuk omuzun 2. Evresi başladığında, ağrı hala devam edebilir ancak en önemli sorun hareket kısıtlılığıdır. Bu aşamada tedavi, omuzdaki hareketin geri kazanılmasına odaklanır. Bu süreçte uygulanan tedavi yöntemleri, hareket açıklığını artırmaya ve gerginleşen kasları rahatlatmaya yöneliktir:

• Fizik Tedavi: Fizik tedavi, donuk omuz tedavisinin merkezinde yer alır. İlk evrede tedavi, genellikle ağrıyı hafifletmeye yönelik olsa da, ikinci evrede fizik tedavi uygulamaları, eklemdeki hareketi geri kazandırmaya yardımcı olur.
• Pasif Egzersizler: Tedavi sırasında, omuz eklemini dışarıdan hareket ettiren pasif egzersizler yapılabilir. Bu egzersizler, eklemdeki kısıtlılığı hafifletmeye ve bağ dokularını yumuşatmaya yardımcı olur.
• Aktif Egzersizler: Hasta, fizik tedavi sırasında daha fazla kendi başına hareket etmeye başlar. Bu egzersizler, omuzdaki kasları güçlendirmeye, esnekliği artırmaya ve eklem hareketliliğini geri kazandırmaya yardımcı olur. Bu aşamada, sabır çok önemlidir çünkü egzersizler ilk başlarda zorlayıcı olabilir, ancak zamanla hareket kabiliyeti artar.
• Germe ve Esneme Egzersizleri: Kas dokusunun esnekliğini artırmak için germe ve esneme egzersizleri yapılır. Bu egzersizler, omuzun daha geniş bir hareket aralığına sahip olmasını sağlar.
• TENS (Transkutanöz Elektriksel Sinir Stimülasyonu) Tedavisi: TENS cihazları, ağrıyı hafifletmek için düşük voltajda elektriksel akım gönderir. Bu tedavi, omuzdaki ağrıyı azaltmak için kullanılır.
• Manuel Terapi: Fizyoterapistler, manuel terapi teknikleri kullanarak eklem hareketliliğini artırmayı amaçlar. Omuzdaki eklem kapsülü üzerine yapılan germe işlemleri, ağrıyı hafifletir ve eklem hareket açıklığını arttırır.

3. Geç Evre Tedavi: Hareketin Tamamen Geri Kazanılması ve Kas Güçlendirilmesi

Hastaların çoğu, bu dönemde ağrı büyük ölçüde azalmış olsa da, omuz hareketliliği tam olarak geri kazanmamış olabilir. Bu aşamada, tedavi süreci genellikle daha çok güçlendirme ve işlevsellik kazanımı üzerine odaklanır:

• Güçlendirme Egzersizleri: Omuz kaslarını güçlendirmeye yönelik egzersizler, tedavi sürecinin bu aşamasında çok önemlidir. Bu egzersizler, omuzdaki kasları güçlendirir, eklemdeki stabiliteyi artırır ve tekrar hareket kısıtlılığı gelişmesini engeller.
• Aktivite Modifikasyonu: Fizik tedavi ve egzersizler tamamlandığında, hasta günlük aktivitelerine yavaşça dönebilir. Ancak, omuzun aşırı zorlanmaması ve aşırı yüklenmeden kaçınılması önemlidir. Ağır kaldırma, zorlu spor aktiviteleri gibi durumlarda dikkatli olunmalıdır.
• Yavaş Geri Dönüş: İyileşme sürecinde, çok ani hareketlerden kaçınılmalıdır. Özellikle kasları ve ligamentleri zorlamak, tedavi sürecini geciktirebilir.

4. Cerrahi Yöntemler

• Konservatif tedaviye yanıt alınamaması: Fizik tedavi, ilaç tedavisi ve diğer tedavi yöntemleri, donuk omuzun belirtilerini hafifletmede yetersiz kaldığında cerrahi müdahale düşünülür.
• İleri derecede hareket kısıtlılığı: Omuzun hareket açıklığı önemli ölçüde kaybolduğunda, günlük yaşam aktivitelerini gerçekleştirmek zorlaşır ve bu durumda cerrahi müdahale düşünülür.
• Kronik ağrı: Uzun süre devam eden ve şiddetli ağrılar, hastanın yaşam kalitesini ciddi şekilde etkiler. Bu durum varlığında cerrahi müdahale düşünülür.
• Eklem hareket açıklığında kısıtlılığın uzun süre devam etmesi: Omuz eklemindeki eklem hareket kısıtlılığı, birkaç yıl süresince devam ettiğinde, cerrahi müdahale gerekebilir.

Donuk omuz tedavisinde cerrahi müdahale için kullanılan iki ana yöntem bulunmaktadır:

1. Artroskopik Cerrahi
2. Açık Cerrahi Müdahale (Manuel Kapsül Gevşetme)

1. Artroskopik Cerrahi (Minimal İnvaziv Yöntem)

Artroskopik cerrahi, donuk omuz tedavisinde en yaygın kullanılan cerrahi yöntemdir. Bu, minimal invaziv bir tekniktir ve omuz eklemine küçük kesilerle yapılan müdahaleyi içerir. Artroskopi, hastaya daha az iyileşme süresi ve daha az ağrı sunar.

Artroskopik Cerrahinin Avantajları:

• Azaltılmış iyileşme süresi: Artroskopik cerrahi, açık cerrahi müdahalelere göre daha kısa bir iyileşme süresi sunar.
• Daha az ağrı: Küçük kesiler yapıldığı için, postoperatif ağrı daha azdır ve hasta daha hızlı toparlanabilir.
• Daha düşük enfeksiyon riski: Yüksek hassasiyetli bir cerrahi işlem olduğu için enfeksiyon riski, geleneksel açık cerrahiden daha düşüktür.
• Daha hızlı iş ve sosyal yaşama dönüş: Artroskopik cerrahiden sonra hastalar, genellikle daha kısa sürede normal aktivitelerine dönebilirler.

2. Açık Cerrahi Müdahale (Manuel Kapsül Gevşetme)

Artroskopik cerrahinin yanı sıra, bazı hastalar için açık cerrahi müdahale gerekebilir. Bu yöntem, genellikle daha karmaşık ve ileri vakalar için tercih edilir. Açık cerrahiden önce, hastanın omuzunda yeterli bir inceleme yapılması ve diğer tedavi yöntemlerine yeterli cevap verilmediği tespit edilmelidir.

Açık Cerrahi Müdahalenin Avantajları ve Dezavantajları:

• Avantajlar: Daha ciddi vakalarda, artroskopik cerrahiden daha geniş bir erişim sağlar. Komplikasyonlar, bazen yalnızca açık cerrahiyle düzeltilebilir.
• Dezavantajlar: Artroskopiye göre daha büyük bir kesi ve daha uzun iyileşme süresi gerektirir. Enfeksiyon riski daha yüksektir ve iyileşme süreci daha uzun olabilir.

Donuk omuz, ciddi bir ağrı ve hareket kısıtlılığına neden olabilir. Ancak doğru tedavi ve erken müdahale ile iyileşme sağlanabilir. Donuk omuz tedavisi, zaman alıcı bir süreçtir. Bu hastalık genellikle birkaç ay veya hatta birkaç yıl sürebilir. Erken tedavi, iyileşme sürecini hızlandırabilir ve komplikasyon risklerini azaltabilir. Fiziksel terapi, tedavi sürecinin temel taşıdır ve hasta tedaviye ne kadar erken başlarsa, iyileşme o kadar hızlı olabilir. Eğer omuzunuzda ağrı veya hareket kısıtlılığı hissediyorsanız, zaman kaybetmeden bize başvurunuz.