Diz osteoartriti, sakatlığa neden olan başlıca nedenlerden biridir ve sağlık sistemine önemli maliyetler yüklemektedir. Etkili cerrahi olmayan tedavi yöntemlerine hâlâ ihtiyaç duyulmaktadır. Klinik uygulamada trombositten zengin plazma (PRP) enjeksiyonları ve egzersiz tedavisi sıklıkla kullanılmaktadır. Ancak PRP'nin tek başına mı, egzersizle birlikte mi daha etkili olduğu, yoksa egzersizin tek başına yeterli olup olmadığı net değildir.
Araştırma Soruları
- Diz osteoartriti ağrısını hafifletmede en etkili tedavi yöntemi nedir: Sadece PRP, egzersiz veya PRP ile egzersizin kombinasyonu?
- Sadece PRP, egzersiz veya PRP ile egzersiz kombinasyonu; WOMAC skoru, 40 metre hızlı yürüme testi ve merdiven çıkma testinde performans ve SF-12 sağlıkla ilişkili yaşam kalitesi skorları açısından daha iyi sonuçlar verir mi?
Yöntemler
Bu randomize, kontrollü, üç kollu klinik çalışmada, diz osteoartriti teşhisi konulan ve ağrı için 11 puanlık sayısal derecelendirme ölçeğinde (NRS) minimum 3 puan alan hafif-orta düzey (Kellgren-Lawrence Derece II veya III) osteoartrit hastaları çalışmaya alındı. Çalışma süresince, diz osteoartriti tanısı konulan 157 hasta tarandı ve 84 uygun gönüllü çalışmaya dâhil edildi. Hastalar rastgele (1:1:1) egzersiz grubu (28 kişi), PRP grubu (28 kişi) veya PRP + egzersiz grubu (28 kişi) olarak ayrıldı. Takip oranları gruplar arasında benzerdi (egzersiz: %89 [25 kişi], PRP: %86 [24 kişi], PRP + egzersiz: %89 [25 kişi]; p = 0.79). Tüm hastalar niyet edilen tedaviye göre analiz edildi. Yaş, cinsiyet, artrit şiddeti ve başlangıç klinik skorları (ağrı, WOMAC, fonksiyonel performans testleri ve sağlıkla ilişkili yaşam kalitesi) arasında grup farkı yoktu.
Egzersiz grubu, 12 bireysel denetimli seans içeren 6 haftalık yapılandırılmış bir program uyguladı. PRP grubu, taze, lökositten fakir PRP'nin üç haftalık enjeksiyonlarını aldı. PRP + egzersiz grubu ise her iki tedaviyi birlikte aldı. Ana sonuç, 24 haftalık süreçte 11 puanlık sayısal ağrı derecelendirme ölçeğinde (NRS) ölçülen diz ağrısıydı (0 = ağrı yok, 10 = en şiddetli ağrı, minimum klinik olarak önemli fark [MCID]: 2). İkincil sonuç ölçütleri arasında WOMAC indeksi (0-100 arası, düşük puanlar daha düşük engellilik düzeyini gösterir, MCID: 12), 40 metre hızlı yürüme testi ve merdiven çıkma testi süreleri ile SF-12 sağlıkla ilişkili yaşam kalitesi skoru yer aldı.
Sonuçlar
Egzersiz tek başına, PRP tek başına veya PRP + egzersiz kombinasyonu arasında 24 haftada ağrıda (≥ 2 puanlık azalma) klinik olarak önemli bir fark bulunamadı (1.9 ± 0.7’ye karşılık 3.8 ± 1.8’e karşılık 1.4 ± 0.6; PRP + egzersiz ve egzersiz grubu arasındaki fark -0.5 [%95 güven aralığı: -1.2 ila 0.4]; p = 0.69). Benzer şekilde, WOMAC skorlarında da fark yoktu (10 ± 9’a karşılık 26 ± 20’ye karşılık 7 ± 6; PRP + egzersiz ve egzersiz grubu arasındaki fark -3 [%95 GA: -12 ila -5]; p = 0.97). Diğer ikincil sonuç ölçütlerinde de PRP + egzersiz ve egzersiz grupları arasında fark bulunamadı.
Sonuç
PRP, hafif-orta düzey diz osteoartriti olan hastalarda, 24 haftalık takipte ağrıyı azaltmada tek başına egzersizden daha etkili bulunmadı. Ayrıca, fonksiyon ve fiziksel sağlıkla ilişkili yaşam kalitesi açısından egzersiz tek başına PRP’ye üstün geldi. PRP ürünlerinin ek maliyetleri ve çabalarına rağmen, PRP ve egzersiz kombinasyonu egzersizden farklılık göstermedi. Bu randomize kontrollü çalışmanın sonuçları, hafif-orta düzey diz osteoartriti tanısı konmuş hastaların tedavisinde PRP enjeksiyonlarının kullanımını desteklememektedir. Bu nedenle, bu dönemde ağrıyı azaltmak ve fonksiyonu iyileştirmek için egzersiz tek başına önerilmektedir.
Kanıt Düzeyi
Seviye I, terapötik çalışma.